TRABZON Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Aksoy, ‘maymun çiçeği’ virüsüne ait “Korunmada en kıymetlisi, her hastalıkta olduğu üzere el hijyenine uyulmasıdır. Cilt lezyonu olanlara direkt temas edilmemeli, havlu, çarşaf, yatak, giysi üzere gereçler ortak kullanılmamalıdır. Riskli bir temas olduğunda ve gribal bir enfeksiyonla birlikte cilt lezyonu olduğunda çabucak bir tabibe başvurulmalıdır” dedi.
KTÜ Farabi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Kliniğinden Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Aksoy, Afrika’da ortaya çıkan ve Sağlık Bakanlığı tarafından ‘M-Çiçeği’ veya ‘Mpox’ olarak isimlendirilen maymun çiçeği virüsüne ait ikaz ve tavsiyelerde bulundu. Hastalığın son haftalarda Doğu ve Orta Afrika’daki öteki komşu ülkelere yayıldığını kaydeden Aksoy, “Hastalığın bulaşmasında enfekte kemirgenlerin, Afrika’nın kimi bölgelerinde değerli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Enfekte hayvanların kan, beden sıvıları, deri yahut mukoza lezyonları ile direkt temas yahut ısırık yoluyla insanlara bulaşabilir. Çiğ ve az pişmiş enfekte hayvanların etleri ve öbür eserlerini yemek de risk oluşturmaktadır. Beşerden beşere bulaşmada uzun müddetli yakın cilt teması kıymetlidir. Deri teması yahut enfekte bir kişinin havlu, giysi yahut yatak örtüsü üzere ferdî eşyaları paylaşması üzere öbür yakın temas biçimleriyle de bulaşabilir” diye konuştu.
‘M-ÇİÇEĞİ CİNSEL TEMAS YOLUYLA DA YAYILABİLİR’
Hastalığın yayılmasına ait bilgi veren Aksoy, “Bu durum bilhassa tıpkı ortamı paylaşan bireyler ve sıhhat çalışanlarını risk altında bırakabilir. Virüs, bedene hasarlı cilt, teneffüs yolu yahut göz, burun, ağız, rektum ve anüsteki mukoza zarları yoluyla girebilir. M-Çiçeği cinsel yolla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilmez, fakat cinsel temas yoluyla da yayılabilir. Haziran ayında doğrulanan hadiselerin yüzde 29’unun seks çalışanları ortasında olduğu bildirilmiştir. 2022’deki birinci büyük salgın sırasında, virüs çoğunlukla eş cinsel erkekler ortasında yayılmıştır. Havada virüs partikülleri varsa ve uzun periyodik, kapalı ortamda M-Çiçeği teşhisli hastayla kalınırsa, teneffüs yoluyla da bulaşabilir” dedi.
‘ÖLÜMCÜL HADİSELERİN YÜZDE 60’INDAN FAZLASI, 5 YAŞ ALTINDAKİ ÇOCUKLAR’
Hastalık belirtilerinin; yüksek ateş, baş-kas ağrıları, lenf bezlerinde şişlik, halsizlik ve yorgunluk olduğunu kaydeden Aksoy, “Şiddetli olaylarda, zatürre gelişebilir, lezyonlarda bakteriyel enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Çocuklar, genç yetişkinler ve bağışıklık sistemi zayıf olanlarda bulaşma riski ve mevt oranı daha yüksektir. Gebelerde enfeksiyon, anne için önemli risk oluşturur; bebek için doğumsal enfeksiyon ve mevt üzere riskler bulunmaktadır. Nadiren kalp kası ve beyin iltihabı görülebilir. Lezyonlar, göz tutulumu olduğunda körlüğe neden olabilir. Afrika’da yayılan salgında en çok etkilenenler, çocuklar ve ergenlerdir. Ölümcül olayların yüzde 60’ından fazlası, 5 yaş altındaki çocuklar olmuştur” diye konuştu.
‘M-ÇİÇEĞİNE KARŞI MUHAFAZA SAĞLAYAN 3 AŞI VARDIR’
Hastalığın tedavisine ait Aksoy, “M-Çiçeği olaylarının birçok ekseriyetle hafif hastalığa neden olur ve birçok insan birkaç hafta içinde düzgünleşir. Tedaviler ekseriyetle şikayetleri hafifletmeye yöneliktir. Tedavide kimi antiviral ilaçlar kullanılabilir. Lakin direkt tesirli olduğu bilinen bir ilaç yoktur. M-Çiçeği’ne karşı muhafaza sağlayan 3 aşı vardır. Aşı, öncelikli olarak risk kümeleri ve hastalığın yaygın görüldüğü yerlerde uygulanacaktır. Çiçek hastalığında aşılananlarda, çiçek aşısının M-Çiçeği’ni önlemede yaklaşık yüzde 85 oranında tesirli olduğu birkaç çalışmayla kanıtlanmıştır. Bu nedenle daha evvel çiçek aşısı olanlar (1980 öncesi doğanlar) hastalığı daha hafif geçirebilir ya da hastalıktan korunabilirler. Çiçek hastalığına karşı evvelden aşı yapıldığının göstergesi olarak ön kol üst kısmındaki aşı izi kabul edilebilir” dedi.
‘KORKU VE PANİK’ UYARISI
Hastalığı karşı korunmada el hijyenin ehemmiyetine vurgu yapan Aksoy, “Korunmada en değerlisi, her hastalıkta olduğu üzere el hijyenine uyulmasıdır. Cilt lezyonu olanlara direkt temas edilmemeli, havlu, çarşaf, yatak, giysi üzere materyaller ortak kullanılmamalıdır. Riskli bir temas olduğunda ve gribal bir enfeksiyonla birlikte cilt lezyonu olduğunda çabucak bir tabibe başvurulmalıdır. Bilhassa hastalığın görüldüğü bölgelerden gelenler yahut seyahat hikayesi olanlar yahut bu bireylerle teması olanların tabibe başvurmaları gerekir. Her hastalıkta olduğu üzere burada da en değerli husus, hastalığa yakalanmamak için gerekli tedbirleri almak ve riskli davranışlardan kaçınmaktır. Hastalık konusunda dehşete ve paniğe kapılıp, baş karışıklığı yaşamamak için mevzuyla ilgili yetkinliği olmayan şahısların söylediklerine değer verilmemesini öneririm” diye konuştu.