Türkiye pazarına piyasaya yeni giren markalar, kısa müddette ismini duyurmak için taklit eser piyasasına yöneliyor. Uydurma eser ve kayıtdışı iktisada kelamda savaş açan kimi şirketler, yeni modellerini el altından piyasaya sızdırıyor. Uzun vakittir bilinen bu pazarlama yolu, artık birçok firma tarafından da kullanılıyor.
İstanbul’da dokuma üretiminin merkezi Merter esnafı bu usulün uzun yıllardır bu formda çalıştığını ve ilgili firmanın kimi modelleri geçersiz gözlük, dokumacılık yahut ayakkabı üretenlere el altından sürdüğünü söyledi. Beyoğlu İş Merkezi, Terkos Pasajı, Kadıköy Çilek Sokak ve Opera Onur Pasajı, Salı Pazarı, Fatih Cuma Pazarı düzmece malların görücüye çıktığı ve ağır istek gören yerler. Buradaki birçok esnaf, dünyaca ünlü markaların bile yeni modellerinin yepyenileri ile birebir anda tezgahta olduğunu söylüyor.
Satıcılara nazaran, bu bir pazarlama siyaseti. İlgili şirket milyonlarca dolarlık reklamını kayıtdışı iktisat sayesinde yapıyor. 5 bin liralık ayakkabıyı 300 liraya yahut 10 bin dolarlık çantayı 200 liraya alan vatandaş modellerin kısa müddette bilinir olmasını sağlıyor. İlgili model ve eserler gençler ortasında süratle yayılıp moda olunca markanın bilinirliği artıyor. Bunları giyen bizler de üzerimizde taşıdığımız logolu giysi yahut ayakkabılarla para verdiğimiz halde bedavadan reklamı yapmış oluyoruz.
“Şirket ziyan etmiyor mu?” diye sorduğumuz esnaf, “Onların zati kendi müşterisi hazır, satış yahut indirim meseleleri yok. Buradaki tek emel gençler başta olmak üzere tüketicinin hafızasında yer etmek. Şu marka modelin meşhur olmasını sağlamak” karşılığını veriyor. Türk perakende pazarında tutunmak isteyen şirketlerin yetkilisi yahut ilgilisi düzmece piyasa ile dirsek temasında bulunuyor. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) datalarına nazaran Türkiye, Çin ve Hong Kong’un akabinde düzmece eser ticaretinde üçüncü sırada bulunuyor. AB Fikri Mülkiyet Ofisi’ne nazaran geçersiz eserlerin, Avrupa Birliği’ne (AB) maliyeti yılda 83 milyar avro civarında.
Beyoğlu İş Merkezi’nde yepyenisi kaz tüyü dolgulu montları satan Mehmet T. “Dükkan sahibi Merter, Bayrampaşa, Sultanbeyli ve Çekmeköy’deki atölyelerden getirir tüm bunları. O sene neyin moda olacağını işte şu siyah poşetlerden çıkan eseri görünce anlarız” diyor. “Vatandaş bunu bilmiyor mu” diyoruz karşılık hazır: “Bilmez mi ağabeycim. Benim müşterim gençlerdir, son modayı takip eder. Onlar için kıymetli olan marka yazsın, üzerine yakışsın eh bir de güzel olsun.” Yılmaz Sevan ise, “Herkes bilir, kimse bir şey söylemez” diyor. Aslında şunu bize özetliyor: “Bir mevsim tüm mağazalarda emsal modelde ve renkte eserler satılır. Sonra ismine moda denir.”
Bu formülü, büyük firmaların uzun müddettir kullandığını belirten Tüketiciler Birliği Genel Lideri Mahmut Şahin, “Herhangi bir sakıncası yoktur. Kimi şirketlerin bir alt segmentini çıkaran markalar, pazarda farklı kesitlere hitap etmek için bu stratejiyi kullanırlar. Öteki bir markayı taklit etmediği sürece ticari ahlak açısından da bir dert görmüyorum. Ayrıyeten, dokuma eserlerini sızdıran bu firmalar, müşteri açısından belli risklere de hazırdır” sözlerini kullandı.