Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Türkiye’nin değerli tarım eserlerinden Antep fıstığında ‘boz fıstık’ cinsinde hasat başladı… Devamında tüm cinsler eylül başına kadar hasada girecek.
Bu dönem Antep fıstığında ‘var yılı’… Eserin geçen yıla nazaran daha bol olması öngörülüyordu. Fakat haziran başından itibaren devam eden yüksek hava sıcaklıkları, bilhassa yüksek alanlardaki kimi ağaçları kısmen kimilerini ise büsbütün kuruttu. Eserlerde tane dolulukları ise beklenenden düşük çıkıyor.
Üreticiler ise, hem oluşacak kısmi ziyan, hem de bir dönemde 3 katına çıkan maliyetler nedeniyle düşünceli günler geçiriyor. Birinci çıkan eserler için tüccar fiyatı geçen yıl ile tıpkı tuttu. 160-170 lira düzeyindeki fiyata karşı üreticiler, piyasayı regüle edecek bir devlet denetimi talep ediyor. Antep fıstığı üretiminde Şanlıurfa yüzde 40 hisse ile en yüksek üretime sahip. Gaziantep ikinci sırada, Siirt ise üçüncü sırada geliyor. Dünya fıstık üretiminde ise Türkiye üçüncü sırada yer alıyor. En fazla ekim alanı ise İran ve Türkiye’de bulunuyor.
‘İşçi yevmiyesi 1500 TL’
Gaziantep Araban Ziraat Odası Başkanı Hasan Altun, geçen yıl 500 lira olan personel yevmiyelerinin bu dönem 1500 liraya çıktığını belirtirken, “Bu tek bir örnek. Bir yıl içinde maliyetler ikiye, üçe katlandı. Lakin buna rağmen ‘ürün bol olacak’ diye tüccar fiyatı geçen yıl düzeyiyle tıpkı tutuyor. Bir yıllık emeğin karşılığı boz fıstık için 170 lira olmamalı. Devlet tarafından müdahale edilen bir eser değil lakin iktisat için bu kadar değerli bir eserden üreticinin kazanması için devletin piyasayı regüle edecek alımlarla desteklemesini istiyoruz. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi bir ölçü alım yapacağını tabir etti. Umuyoruz piyasada fiyatları üst istikametli çeker” diye konuştu.
Hava sıcaklığı tesirli oldu
Yüksek hava sıcaklıklarının Antep fıstığı randımanında tesirli olduğunu söz eden ziraat odaları, yapraklarda ve ağaçlarda kurumaya yol açtığını belirtti. Ayrıyeten tane içi doluluklarının da ani hava değişimlerinden etkilenerek boş kaldığına dikkat çekilirken; bölgelerdeki toplam randımanın 200-220 bin ton düzeyinde kalabileceği tabir ediliyor.
‘İyileşme sağlanabilir’
Tarım Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan Tarım Eserleri Piyasa Raporu’nda Antep fıstığında randımanın artırılmasına yönelik şu kıymetlendirme yapılıyor:
“Antep fıstığında görülen periyodisiteden (var yılı, yok yılı) kaynaklı üretimde yıllar prestijiyle dalgalanmalar yaşanmaktadır. Ayrıyeten randımanı, iklim şartları, döllenme, hastalık – zararlılar üzere faktörler de etkilemektedir. Randımandaki düşüklüğün önüne geçilebilmesi için üreticiye sürdürülebilir tarım uygulamalarıyla ilgili eğitimler verilmesi, ziyanlı böceklerle faal çaba edilmesi, yabancı otların denetim altına alınması gerekmektedir. Bu uygulamalarla birlikte randımanda kıymetli ölçüde güzelleştirme sağlanacaktır.”
Kuruyemişçide fiyat 1000 TL
Piyasada Antep fıstığının kilosu kuruyemişçilerde 800 lira ile 1000 lira ortasında fiyatlara satılıyor. Tüketim için olan kırmızı fıstığın hasadı yakında başlayacak. Fiyatın geçen yıl ile birebir olarak 350-380 lira ortasında olacağı görülüyor. Bölgede iklim nedenli kayıpların lokal olduğunu anlatan Siirt Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Günbat, hasadın eylül ortasında başlayacağını lisana getirdi. Muhtemel düşük fiyat nedeniyle üreticinin telaşlı olduğunu vurgulayan Günbat, “Kırmızı fıstıkta geçen yıl toptan 370 liraya satıldığında İstanbul’da lüks bir kuruyemişçide 2 bin 350 lira kilo fiyatını gözlerimle gördüm. Ortalama kuruyemişçilerde ise 800-900 lira idi. Bu üretimden en fazla kar hissesini üretici alması gerekirken yıllık geçimimizi bile sıkıntı sağlıyoruz. Çiftçimiz üretime devam edebilmeli, bunun için kazanmasına yönelik uzun vadeli tarım siyasetleri uygulanmalı” dedi.