Anadolu’nun derinliklerinde bugüne dek gizemini koruyan bir sır açığa çıktı. Jeologlar, Türkiye’nin güneydoğusundan başlayıp kuzeybatı İran’a dek uzanan 1.500 kilometrelik dev bir yarık keşfetti. Hem de milyonlarca yıl evvel ortadan kaybolduğu sanılan bir okyanus levhasının parçalanmasıyla!
ALMAN BİLİM İNSANLARI ARAŞTIRDI
Türkiye’nin güneydoğusundan başlayıp kuzeybatı İran’a kadar uzanan, tam 1.500 kilometre uzunluğunda devasa bir yarık keşfedildi. Uzmanlara nazaran bu “kopuş”, milyonlarca yıl evvelki Tetis Okyanusu’ndan kalan ve hâlâ yer kabuğunun derinliklerinde bulunan okyanusal bir levhanın parçalanması sonucu oluşuyor. Bu büyüleyici keşif, Almanya’daki Göttingen Üniversitesi’nden memleketler arası bir araştırma takımına ilişkin.
“TIPKI TAKVİM YAPRAĞININ KOPMASI GİBİ”
Bilim insanları, bugün Zagros Dağları’nın altında saklanan Tetis Okyanusu kalıntılarının, Türkiye’nin jeolojik yapısını kökünden etkilediğini söylüyor. Arap ve Avrasya levhalarının ortasına sıkışmış bu okyanusal levha, vakitle koparak yer kabuğunu adeta aşağı çekiyor. Bilhassa Türkiye’ye yaklaştıkça bu hareket sığlaşıyor ve büyük bir yarığın yüzeye yayılmasına neden oluyor.
Göttingen Üniversitesi’nden Dr. Renas Koshnaw, bu levhanın, “tıpkı takvim yaprağının kopması gibi” yavaş lakin kararlı bir halde dağıldığına dikkat çekiyor. Üstelik bu gizemli süreç sırf Türkiye değil, Irak ve İran üzere komşu ülkeleri de etkiliyor.
DEPREMLER KONUSUNDA BİLGİ VERİYOR
Zagros Dağları’nın derinliklerinden yükselen bu hareketlilik, bölgede sarsıntıların oluşumu ve maden kaynaklarının zenginleşmesi üzere çeşitli sonuçlar doğurabilir. Yerbilimciler, kelam konusu yarıkla ilgili ayrıntılı bilgilerin zelzele risklerinin öngörülmesine büyük katkı sağlayacağını belirtiyor. Göttingen Üniversitesi’nden Prof. Jonas Kley, “Dünya’nın kabuğunda neler döndüğünü anlamak, mümkün sarsıntılar için hayati değere sahip,” diyerek bu bulguların değerine vurgu yapıyor.
Türkiye’de ise hususa ait en çarpıcı ihtarlardan biri, yer bilimci Prof. Naci Görür’den geldi. Görür, Bitlis-Zagros fay çizgisine özel dikkat çekerek, “Buradaki levha hareketleri büyük zelzelelerin tetikleyicisi olabilir. Kentlerin daha dirençli bir hale gelmesi koşul,” diyor.
KADİM DENİZİN MİRASI
Tetis Okyanusu bugün fiziken ortadan kalkmış olsa da Akdeniz, Karadeniz ve Hazar Denizi üzere suların yanı sıra Zagros Dağları’nın da temeli hâlâ o kadim denizin mirasını taşıyor. Bu nedenle, Türkiye’nin ve etrafının jeolojik bahtında Tetis Okyanusu’nun hissesi büyük.