Duygu Erdoğan / İstanbul – Konut piyasasında daralan arz karşısındaki yüksek talep, gereksinimi olan kısmın konuta erişimini zorlaştırıyor. Artan fiyatlar ve yüksek konut kredisi faizi ortamında bilhassa alt gelir kümesine konut üretmek özel bölüm için mümkün görünmüyor. Bu kapsamda Toplu Konut Yönetimi Başkanlığı (TOKİ) yeni stratejisini büyükşehirlerde barınma sıkıntısını çözmek gayesiyle bu alanlarda yüksek oranda toplumsal konut üretimine çevirdi. Her yıl büyük ölçekli planlamalarla binlerce konutun arazi üretimi, proje, ihale, kura üzere süreçlerinin idaresi yapılıyor. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 2025 bütçesindeki yapılanmasına nazaran TOKİ öncülüğünde yeni bir toplumsal konut kampanyası başlatılması hedefleniyor. Bu kapsamda 81 vilayet genelinde 100 bin yeni toplumsal konutun üretimi planlanıyor.
Toplu Konut Yönetimi Başkanlığı (TOKİ) tarafından 2019-2023 devrinde 200 bin 68 konutun inşaatının tamamlanarak hak sahiplerine teslim edildi. Üretilen konutların yaklaşık yüzde 90’ı sosyal konut niteliğinde bulunuyor. TOKİ tarafından 2024 yılı Ocak-Eylül periyodunda ise 68 bin 695 konutun tamamlandığı görülüyor. 2025 yılı bütçesinde yer verilen bilgilere nazaran, bilhassa konuta erişimi kolaylaştırmak ismine TOKİ öncülüğündeki kamu çalışmalarının devam edeceği belirtiliyor. Bu kapsamda 2025’te 100 bin toplumsal konutun yapılması öngörülüyor.
Kiracılar öncelikli
Yeni toplumsal konut projesi, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum tarafından bütçe sunumda da açıklandı. Her vilayetteki ziyaretlerinde toplumsal konut beklentisinin ifade edildiğini vurgulayan Bakan Kurum, 2025 yılı sonu itibarıyla 81 ili kapsayan yeni kampanya ile dar gelirli vatandaşı mesken sahibi yapmaya devam edeceklerini söyledi. Kampanyada bilhassa sarsıntı bölgesindeki kiracı vatandaşların da öncelikli kümelerden olacağı belirtildi.
‘Olumsuz tesir giderilecek’
TOKİ eliyle yapılacak toplumsal konutların, konut kira ve satışlarındaki fiyat artışlarının enflasyon üzerindeki olumsuz tesirlerinin giderilmesine yönelik konut arzını artırıcı ve konuta erişimi kolaylaştırıcı uygulamalar olacağına dikkat çekildi.
Gelecek yıl tamamlanacak
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin ziyan verdiği kentlerde de kamu eliyle konut üretimleri devam ediyor. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından AFAD koordinasyonunda belirlenen yeni yerleşim alanlarında TOKİ Başkanlığı, Emlak Konut Genel Müdürlüğü ve bakanlık tarafından hayata geçirilen çalışmalar kapsamında ekim ayı prestijiyle 317 bin 391 konutun ihalesi yapılarak inşaatları başlatıldı. 2025 yılı sonunda 453 bin konut ve iş yerinin anahtarlarının afetzedelere teslim edileceği öngörülüyor.
İhale tarihleri netleşti 88 bin konut inşa ediliyor
Cumhuriyet tarihinin en büyük toplumsal konut atılımı olan 250 Bin Toplumsal Konut Projesi kapsamında tüm konutların ihale tarihleri de evvelki gün aşikâr oldu. Buna nazaran, 7 Kasım’da başlayan ihaleler, Haziran 2025’e kadar devam edecek. Böylelikle 128 bin 378’i büyük kentlerde olmak üzere 70 vilayette toplam 165 bin 55 toplumsal konut için ihale yapılacak. TOKİ eliyle yürütülen çalışmalar kapsamında ihaleye çıkılan 165 bin 55 toplumsal konutun 128 bin 378’i büyükşehirlerde yapılacak. Konutların büyük çoğunluğu sırasıyla İstanbul, Ankara ve İzmir’de inşa edilecek. İstanbul’un Arnavutköy, Tuzla, Esenler, Silivri ilçelerinde 48 bin 416, Ankara’nın Çamlıdere, Ayaş, Kahramankazan, Kızılcahamam, Bala, Mamak, Sincan, Nallıhan, Gölbaşı, Etimesgut ilçelerinde 13 bin 646, İzmir’in Merkez, Bergama, Kınık, Aliağa, Güzelbahçe, Kemalpaşa, Dikili, Menemen, Tire, Karaburun, Urla, Torbalı ilçelerinde 11 bin 325 konut yapılacak.
250 bin toplumsal konut işi kapsamında bugüne kadar 88 bin konutun inşaatı ise başlatıldı.
Sosyal konut nedir?
Sosyal konut, kamu tarafından merkezi ya da lokal idarelerin öncülüğünde kâr gayesi gütmeden gereksinimi olan kısma yönelik eşit imkanlarla oluşturulan sağlıklı konutları tanım ediyor. Alt gelir kümesi ve toplumun dezavantajlı kesitine yönelik barınma sorunu için değerli bir tahlil olan toplumsal konut, toplumsal devlet anlayışının değerli bir kıymetini de yansıtır. Bu sayede barınma muhtaçlığı, toplumdaki her bireyin hak ettiği eşit şartlarla yanıtlanmış olur.
TOKİ stratejisi de bu kapsamda alt ve orta gelir kümesine yönelik toplumsal konutlar ile gerekli hizmet ünitelerini altyapılarını da tamamlayarak sunmak olarak belirleniyor. Konut muhtaçlığı üzerine yapılan araştırmalarla son yıllarda özellikle İstanbul, İzmir, Ankara, Diyarbakır ve Adana üzere ülkenin kırsal bölümlerinden büyük ölçüde göç alan büyük kentlere daha fazla açık olduğu görülerek, bu alanlara yoğunlaşılması planlandığı görülüyor.
‘Mahalle’yi merkez aldı
Türk toplum yapısı ve hayat şartlarını; zelzele tehdidi altındaki alanlardaki dönüşümde temel alan TOKİ, son yıllarda sürdürülebilir sistemlerle yatay mimari ile üretim yapıyor.
85 milyon metrekare
TOKİ’nin faal olduğu öbür temel alan ise zelzele riski altındaki bölgelerde kentsel dönüşüm. Çalışmaların hızlandırılması için TOKİ eliyle konut ve rezerv alan üretimi sağlanıyor.
Yanı sıra TOKİ, kent içi donatı ve yeşil alan gereksiniminin karşılanması için millet bahçesi üretimini de sürdürüyor. Bütçede yer alan bilgilere nazaran, 85 milyon metrekare alanda millet bahçelerine ilişkin yer seçimi, projelendirme ve imal çalışmaları yürütülüyor.